Оҕо саас, оскуола кэмнэрэ ханнык баҕарар киһиэхэ олоҕун биир саамай чаҕылхай кэмнэрэ буолаллар. Мин үс оскуолаҕа үөрэнэн, быйыл Саха гимназиятын бүтэрэн эрэбин. Миигин үөрэппит учууталларым, бииргэ үөрэммит табаарыстарым – мин олохпор бары наһаа үчүгэй өйдөбүлү хааллардылар.
Алын сүһүөх кылааска Ньурба куорат 1 №-дээх орто оскуолатыгар үөрэммитим. Маҥнайгы учууталым Григорьева Дарья Васильевна ааҕарга, суруйарга эрэ үөрэппэтэҕэ, кини үтүө санаалаах, дьоҥҥо туһалаах киһи буоларга, үтүөҕэ-кэрэҕэ кыттыһарга, кыайарга-хотторорго эмиэ үөрэппитэ. Кини миэхэ эрэлэ, өйөбүлэ инники олохпор, сайдарбар суолу тэлэччи аспыта. Маҥнайгы учууталым миэхэ ийэм курдук күндү киһим буолар. 5-7 кылаастарга Ньурба техническэй лиссиэйигэр үөрэммитим. Күндүтүк саныыбын учууталларбынан В.Н.Прокопьева, Ю.А.Лазарев, Г.Т.Копылова, М.В.Михалева, А.Р.Антонов, В.Я.Гуляева буолаллар. “Эрэлчээн” ансаамбылга (салайааччы В.Г.Плотникова) кыттан, Крымҥа тиийэ үҥкүүлээн, Гран-при хаһаайыттара буолбут улахан үөрүүлээхпит. Дьокуускай куоракка көһөн да кэлэн баран, “Эрэлчээннэрбин” кытта Владивосток куоракка Дельфийскай оонньууларга баран үҥкүүлээн кэлбитим,.Ньурбаҕа бииргэ үөрэммит, үҥкүүлээбит оҕолорбун кытта билигин да билсэбин, барыларын күндүтүк саныыбын.
8-с кылааска Дьокуускай куоракка дьиэ кэргэнинэн көһөн кэлэммит, Саха гимназия үөрэнээччитэ буолбутум. Үөрэнэ киирэрбэр кыратык долгуйар этим. Саҥа оскуола, саҥа учууталлар, оҕолор… Онтон билигин оскуолабын бүтэрээри сылдьан, гимназиям миэхэ иккис дьиэм курдук буоларын, манна билсибит оҕолорум саамай чугас доҕотторум, онтон учууталларым саамай ытыктыыр үтүө сүбэһиттэрим буоллулар диэн этэбин. Оҕо оскуолаҕа дьиэтинээҕэр элбэх бириэмэтин атаарар. Онон оскуола оҕо өй-санаа, эт-сиин өттүнэн чөл туруктаах, сарсыҥҥыга эрэллээх буола улаатарыгар улахан оруоллаах. Оҕо улаатар, сайдар кэмигэр, кинини тулалыыр оҕолор, улахан дьон улахан дьайыылаахтар.
Хас биирдии күрэхтэһиини, похуоту, бырааһынньыгы, футбол, баскетбол оонньуурбутун, Москва-Казань күүлэйдээбиппит наһаа күндүтүк саныыбын Уолаттардыын мэниктээн да ылларбыт, наадалаах түгэҥҥэ бары хомуллан, биир санаанан сиэттэрэн, суоҕу баар оҥорорбутун, кыаллыбаты да кыайарбытын.
Кылааспыт салайааччыта М.Н.Павлова киһини толкуйдатар кылаас чаастара, кылааһынан ыллыыр «Дьоллоох эбиппин», «Төрөөбүт алааскын эн таптаа» ырыаларбыт хас биирдиибит сүрэҕэр хаһан да умнуллубаттык иҥпит буолуохтаахтар.. Оннооҕор билиҥҥи Ковид-19 ыарыы туран, онлайн-уруоктары, БКЭ-ҕэ бэлэмнэниини бары да куруутун саныахпыт. Син биир бары карантин бүтэн, бары бииргэ көрсөн, үөрэ-көтө ирэ-хоро кэпсэтэрбитин күүтэбит. Билигин биһиги киһи киһиэхэ истиҥ сыһыанын, айылҕа, киһи барыта ыкса сибээстээҕин өссө сыаналыыр буоллубут.
Мин гимназиям аанын аһан киириэхпиттэн миигин элэккэй, оҕо туһугар кыһаллар үлэһиттэр, үөрэ-көтө сылдьар оҕолор көрсөллөр. Оннооҕор Учуутал күнүгэр үөрэппит алын сүһүөх кылаас оҕолорум көрсөн, саба сүүрэн кэлэн, кэпсэтэн, ким эрэ куустаһан ааһарын наһаа күндүтүк саныыбын.
Дьиҥнээх оскуола диэн мин толкуйбунан маннык буолуохтаах. Оҕо оскуолаҕа сүрэҕэлдьии-сүрэҕэлдьии, куттана-куттана барыа суохтаах. “Оскуолабар өйдүөхтэрэ, өйүөхтэрэ, уруогу өйдөөбөтөхпүнэ быһаарыахтара, сатаабатахпына, көмөлөһүөхтэрэ”,- диэн бигэ эрэллээх барыахтаах. Оччоҕо эрэ оҕо инникитигэр эрэллээх улаатар. Бэйэтин күүһүгэр эрэллээх оҕо дьоллоох, доруобай буолар, үчүгэйдик үөрэнэр, иннин диэки баран бигэтик иһэр.
ОБЖ учуутала Е.Е.Жерготов биир саамай чугас киһим буолла. Кини салайыытынан, үөрэтиитинэн өрөспүүбүлүкэҕэ ОБЖ олимпиадатыгар призер буолбутум. «Айсберг» военно-патриотическай кулууп хамандыыра онорон, элбэх күрэхтэһиигэ, сборга кыттан, Дьокуускай куоракка 2 сыл устата «Лучший командир» үрдүк аатын ылбытым. Маны таһынан, Егор Егорович миэхэ эрэнэн, кыра, орто сүһүөх кылаас оҕолорун байыаннай-патриотическай күрэхтэһиилэргэ эрчийтэрэр. Бу барыта мин сайдарбар, бэйэбэр эрэллээх буоларбар көмөлөһөр, оскуола иһигэр араас саастаах оҕолор бэйэ-бэйэлэригэр сыһыаннарын тупсарар.
Физкультура учууталлара А.В.Алексеев, М.Р.Лебедева, Альберт Семенович, Василий Игнатьевич көҥүл биэрэннэр, оскуолам сортивнай саалыгар бэйэм хаһаайынныы сылдьан, дьарыктанан, элбэх оҕоҕо спортка интэриэһи үөскэппитим. Алексей Вячеславович дьарыктаан, Дьокуускай куоракка иккитэ, республикаҕа биирдэ «Өбүгэ онньууларыгар» чемпионнаабытым. Ити күрэхтэһиилэргэ кыайбыппар, учууталларым, оскуолам оҕолоро бары үөрбүттэр этэ. Ол үөрүүлээх чаҕылхай түгэннэр өйбөр-санаабар куруук умнуллубаттар.
Саха тылын учуутала А.Ф.Саввинова уолаттары сахалыы хоһооҥҥо уһуйар «Тыллыы» устуудьуйатыгар дьарыктанан, оскуола, куорат араас тэрээһинигэр элбэхтэ кыттыбыппыт. Быйыл икки 11-с кылаастар, учууталлар, оннооҕор дириэктэрбит В.В.Софронеева кыттан, Софрон Данилов «От үрэххэ» айымньытынан «Туолбатах андаҕар» диэн испэктээк туруорбуппут. Бу испэктээги 2 сыл устата бэлэмнэммиппит. Оонньуурбутугар оччотооҕу ыар кэми бэйэбит эппитинэн-сииммитинэн ылыммыппыт, аҕыйах ахсааннаах саха норуотун Улуу Кыайыы туһугар өҥөтүн өйдөөбүппүт. Бу оонньообуппутун Кыайыы күнүгэр НКИХ “Саха” ханаалыгар көрдөрбүттэрэ.
Гимназия хас биирдии тэрээһинин С.О.Ноев салайыытынан оскуола актива мустан, дьүүллэһэн наһаа интэриэһинэйдик ыытарбыт. Степан Олегович биһиги араас идиэйэбитин өйөөн, күүс-көмө буолан, барыта санаабыт хоту ааһара. Степан Олегович, Егор Егорович, Алексей Вячеславович салалталарынан икки сыл «Бэдэр» диэн туристическай похуокка 7,8, 10 кылаас уолаттара сылдьыбыппыт. 2017 сыллаахха айаммыт Дьокуускай куорат 385 үбүлүөйдээх сылыгар аналлаах бырагырааманан тэриллибитэ. Уус-Алдан, Мэҥэ Хаҥалас уонна Хаҥалас улуустарынан сылдьан, Дьокуускай (Ленскэй) остуруок бу үс улуус сиригэр–уотугар тутулла сылдьыбыт миэстэлэрин көрбүппүт. 2019 сыллаахха Өлүөнэ очуостарыгар устууга сылдьыбыппыт. «Бэдэр» туристическай походпут уолаттары эппиэтинэстээх, көхтөөх, чөл туруктаах, эт-хаан өттүнэн толору сайдыылаах буоларга үөрэтэр.
Оскуоланы бүтэрэрбит аҕыйах хонук хаалла. Төһө да билигин карантин туран, барыбытыгар да ыарахан кэмнэр кэлбиттэрин иһин, оскуоланы бүтэрээччилэргэ барыларыгар ситиһиини, күүстээх санааны баҕарабын!
Өйдүүбүн оскуола боруогун атыллаан,
Маҥнайгы кылааска киирбиппин,
Саныыбын ол ааспыт кэмнэри
Күндүтүк, сылаастык, манньыйан.
Өйдүүбүн хас биирдии түгэни,
Үөрбүппүн, кыһыйбыппын, хомойбуппун,
Саныыбын хас биирдии доҕорбун,
Киэн туттан, холобур оҥостон, астынан.
Оскуолам, учууталларым, доҕотторум
Суолбут көнө, олохпут чаҕылхай буолуохтун,
Ол эрэн умнумуох хаһан да,
Оскуола дьиэбитин, доҕордуу этибитин.
Мин Саха гимназиям!
Хаһан ханна да буоллун,
Үтүмэн да сыл аастын,
Эн ииппит-үөрэппит
Эдэр күлүөнэ ыччатыҥ
Аҕыннын эйигин үтүө эрэ тылынан,
Санаатын эйигин кэрэ эрэ кэпсээнинэн!
Эргиллэн кэллин дойдутугар
Кэрэни, дьиктини айаары,
Саҥаны, үтүөнү оҥороору!
Эйиигин ааттаттын
Үтүө эрэ ааккынан,
Эйиигин сырдаттын
Үчүгэй эрэ сураҕынан!
Айтал Яковлев, «Үктэл» пост,«Кэскил» оҕо бэчээтин кыhатын»Сыл лидера-2018″ бириэмийэтин кыайыылааҕа.
Саха гимназия, Дьокуускай.