Киберспорт – хамаанданан эбэтэр соҕотохтуу көмпүүтэр оонньуутугар күрэхтэһии көрүҥэ буолар. Россияҕа 2001 сылга спорт быһыытынан билиниллибитэ. Киберспортсменнар бэйэ-бэйэлэрин кытта үс тэҥнээх ытыалаһыыга (3D shooter, Fortnite), хамаанданан дьиҥнээх олоххо суох сэрии сэбинэн киирсиилэргэ, спортивнай симуляторга (FIFA), онлайн стратегияларга (StarCraft) уонна бөлөҕүнэн оруоллаах оонньууларга (League of Legends, Dota 2) киирсэллэр.
Киберспорт күнтэн күн сайдан иһэр. Саҥа оонньуулар, оонньооччулар ахсааннара элбии турар. Холобур, аан дойдуга сыл аайы мөлүйүөнүнэн суумалаах бириистээх улахан күрэхтэр ыытыллаллар. Бу киирсиилэри спорт ханааллара быһа эфирга 100-тэн тахса мөлүйүөн көрөөччүнү хомуйар.
Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр бу көрүҥ сайдыытын туһунан Саха сирин киберспордун федерациятын салайааччыта Баир Дамдинжапов билиһиннэрэр.
– Бэйэҥ үлэҥ туһунан кыратык сырдатыаҥ дуо?
– Саха сиригэр киберспорду 2008 сыллаахха Айсен Томскайы кытта төрүттээбиппит. Ол аата федерациябыт эмиэ ол кэмҥэ арыллыбыта. Бэйэм бу эйгэҕэ холоммутум номнуо 10 сыл ааста. Билигин бу көрүҥ хамсааһынын бүтүн өрөспүүбүлүкэҕэ тарҕатыы үлэтэ бара турар. Соторутааҕыта Эдьигээҥҥэ киберспорт салаата киирдэ. Оттон Нерюнгрига, Мииринэйгэ, Алдаҥҥа уруккуттан баар. Салгыы атын да улуустар биһигини кытта үлэлэһиэхтэрэ диэн эрэллээхпит.
– Саха сирин киберспорда инникитин сайдар кыахтаах дуо?
– Мин санаабар үчүгэй, кэскиллээх. Тоҕо диэтэххэ, Азия күрэхтэригэр оҕолорбут ситиһиилээхтэр. Холобур, IV куурус устудьуона Григорий Адамов Швецияҕа Йёнчёпинг куоракка Hearthstone Masters Tour күрэххэ кыттар. Уол билиигэ-көрүүгэ тардыһар, түргэнник, чаҕылхайдык киирсэр. Нерюнгрига Уһук Илин «любительскай»чемпионатыгар Саха сирин оҕолоро Counter Strike GO көрүҥҥэ бастаабыттара. Оттон FIFA-ҕа (футболга) иккистээбиттэрэ. Онон маннык таһымнаах улахан ситиһиибит бу көрүҥҥэ үгүс эрэли, кэскили үөскэтэр.
– Биһиэхэ өрөспүүбүлүкэҕэ ханнык күрэхтэһиилэр ыытыллар эбиттэрий?
– Киберспорка аналлаах араас тэрээһиннэри, Россия чемпионатын, кубогын сүүмэрдиир түһүмэҕин, оскуолатааҕы лиганы, Бүтүн дойду устудьуоннарын турнирдарын ыытабыт. Нэдиэлэҕэ биирдэ араас хайысхаҕа (Dota, Counter Strike, FIFA) күрэхтэри тэрийэбит. Былырыын «Дохсуҥҥа» киберфестиваль оҥорбуппут. Уопсайа холбоон, 2000 киһи сылдьыбыта. Улахан LED-экраҥҥа киберспортсменнарбыт оонньууларын көрдөрбүппүт. Биллиилээх Dota стримерэ Godhunt кэлэн ыалдьыттаабыта.
– Киберспордунан дьарыктаныан баҕарар оҕолорго тугу сүбэлиэҥ этэй?
– Биһиги оҕону «бу көрүҥүнэн дьарыктан» диэн сүбэлээбэппит. Кини иллэҥ кэмигэр көмпүүтэргэ олорон оонньуурун утарабыт. Онтон өскөтүн бэйэтэ чопчу быһаарыммыт буоллаҕына, тугу эмит ситиһиэҕин наада. Билигин киберспорка разрядтары биэрэллэр. Ол гынан баран, спорт маастара диэн суох. Сотору кэминэн баар буолуо. Күрэхтэһии үксэ харчынан бириистээх. Ол да буоллар, оҕо үөрэҕин өрө тутуохтаах. Мин 10 сыл үлэлээбит уопуппунан кэтээн көрдөххө, үөрэҕэр кыһаллар оҕо ордук ситиһиилэнэр. Оттон уруоктары көтүтээччи, сүрэҕэлдьээччи хайдах да ыраах тиийбэт. Көрдөрүүтэ мөлтүүр, хотторор. Онон психология даҕаны киберспорту кытта ыкса ситимнээх.
– Бу көрүҥҥэ киирсэргэ туох ордук быһаарарый психология эбэтэр “скилл” (сатабыл)?
– Бөлөҕүнэн киирсиигэ “тимбилдинг” (хамаанданы туруоруу) баар буолуохтаах. Холобур, биэс бастыҥ оонньооччулары хомуйан, хамаанда оҥорон баран оонньоттоххо, бэйэ-бэйэлэрин кытары кыайан өйдөспөккө хотторор түгэннэрэ баар. Ол иһин бөлөх үчүгэйдик эрчиллэн, сибээстэһэн баран биирдэ киирсэрэ ордук. Оттон биирдиилээн киирсэргэ “скилл”, толкуй, үөрүйэх ирдэнэр.
– Киберспорт үчүгэй уонна куһаҕан өрүтэ?
– PRO-лигаҕа киирэргэ ыарахан. Оонньуур киһи элбэх, күрэстэһии олус улахан. Орто таһымнаах киберспортсмен бастыҥнар күрэхтэригэр кыттара уустук. Онно харчынан көмөлөһөөччүлээх, аан дойдуга биллибит, медийнай киһи кыттар. Ол эрээри, Ньурбаҕа олорон онлайн күрэхтэри кыайталаан, аан дойду дьонун кытта киирсиэххин эмиэ сөп. Оннук холобурдар биһиэхэ элбэхтэр.
– Ханнык оонньуулары Саха сиригэр ордук сэргииллэр?
– Counter-Strike: Global Offensive. Маны киһи барыта сатыыр кыахтаах. Саха сирин уолаттара күүстээхтэрин бүтүн Россияҕа, Москваҕа тиийэ билэллэр. Билигин Fortnite диэн оонньууну сайыннырарга үлэ бара турар. Оҕолорбут Азия лигатыгар оонньууллар. Dota-ҕа (стратегия) уолаттарбыт күүстээхтэр, хайдах баарынан оонньууллар. Онон күүстээх өрүттэрбитин түмэн, дьиҥнээх хамаанда буолан, кэккэ ситиһиилэнэн, кыайыы, үөрүү өрөгөйүн билиэхпит диэн эрэллээхпин.
– Салгыы туох былааннааххыт?
– Киберспорт аан дойдуга олус түргэнник сайдан иһэр. Биһиги эмиэ оннук үлэни ыытыахтаахпыт. Кэлэр сылга Россия күрэхтэрин ыытарга холонон көрүөхпүт. 2024 сылга аан дойду таһымнаах киберспорт тэрээһинин тэрийэргэ сыал-сорук турар. Саха сиригэр бу хайысха сайдыа, табыллыа диэн толкуйдуубун.
Ааптар: Павел Ильин