Н.Е.Мординов - Амма Аччыгыйа аатынан "кэскил" о5о бэчээтин кыһата
#"Бэлэм буолтан"
#"Кэскилгэ"
Быйыл Саха сиригэр оҕо бастакы хаhыата тахсыбыта 84 сылын туолла

#Кэскил

"Бэлэм буол" диэн кып-кыһыл суруктаах хаһыат кэлэрэ күндү этэ.


Мин оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан, 97 №-дээх «Аргыс» юнкоровскай пост юнкора этим. Оччолорго салайааччыбыт Федорова Анастасия Васильевна араас ыстатыйалары, заметкалары суруйарга уһуйан үөрэтэрэ, хаһыаты ааҕарга, таптыырга бастакы олуктары уурбута. Ол саҕана почта да сырыыта үчүгэй буолан, кып-кыһыл «Бэлэм буол» диэн суруктаах хаһыат кэлэрэ олус да күндү этэ. Бу маннык суругу биһиэхэ бу күннэргэ төрөөбүт түөлбэтигэр - Орто Халыма улууһун Өлөөкө Күөл оскуолатыгар 19-с сылын саха тылын уонна литературатын учууталынан үлэлиир,13-с сылын юнкоровскай куруһуогу салайан үлэлэтэ сылдьар Изабелла Ноговицына суруйан ыытта.
Бастакы оҕо хаһыата Саха сиригэр 1936 сыллаахха ыам ыйын 15 күнүгэр тахсыбыта. Бастакы редакторынан биллиилээх поэт Архир Георгиевич Кудрин - Абаҕыыныскай үлэлээбитэ.
Аҕа дойду улуу сэриитин кэмигэр тохтуу сылдьан баран, 1959 сыллаахха эдэр көлүөнэ көҕүлээн сөргүтүллэн тахсыбыта. Редакторынан эдэркээн Секлетея Алексеевна Курчатова анаммыта.
Хаһыаты сөргүтэн таһаарыы туһунан "Бэлэм буол", "Кэскил" хаһыаттарга өр кэмҥэ редактордаабыт, элбэх көлүөнэ үөрэх, иитии эйгэтигэр үлэлээбит дьон махтана саныыр, ытыктыыр киһитэ Нина Иннокентьевна Протопопова ахтыылара бааллар.
Оҕо саас хаһан баҕарар, ханнык баҕарар кэмҥэ биир.
Үтүө сыһыан
Нина Иннокентьевна ити этэрин курдук, саҥа сүүрээни үтүө санаанан, сүбэнэн көрсөрө. Ол да иһин буолуо, хорсун уонна далааһыннаах бырайыактары оҕолор, ыччаттар, учууталлар хаһыаттыын кыттыһан ыытар үтүө үгэстээхтэрэ.
Утуму салгыыр дьонноохпут - ол аата #КЭСКИЛЛЭЭХПИТ
Оҕо - төрөппүт - учуутал. Бу ситими "Учуутал аргыһа" хаһыакка түмпүттэрэ.
Хаһыат сайдан, ыыра кэҥээн барбыта. Нина Иннокентьевна оҕо иитиитигэр үлэлиир дьону, терөппүттэри түмэр сыал-сорук туруорбута. Ситигирдик хаһыат иһигэр хаһыат үөскээбитэ. Оччотооҕу үөрэҕирии министиэристибэтин кытта ыкса үлэлээн, бастыҥ уопуту хорутуулаахтык тарҕатар "Учуутал аргыһа", "Учительский вестник" бэчээттэнэн барбыттара.
Уларыйыы кэмэ
Дойду уларыйыытыгар оҕо хаһыата идеология биир тутаах сирдээччитэ буолбута. Онно сөптөөх кадрдары булуу, аттаран туруоруу да баара. Хаһыат аата уларыйбыта. Ол иһин билигин "Бэлэм буолтан" "Кэскилгэ" диэн этии үгүстүк ахтыллан ааһар. Мана сэргэ оҕо нууччалыы тылынан тахсар "Будь готов" хаһыата "Юность Севера" диэн ааттанар.
Хаһыаттар баалларын тухары республика оскуолаларыгар юнкорпостар үлэлииллэр. Суруйар дьоҕурдаах оҕолор идэтийэн, сурук-бичик олохторун суолтата буолар. Маныаха баҕа санааны салайар, эрэли бөҕөргөтөр учууталлар хаһыаттар сүбэһиттэрэ, доҕотторо буолан аргыстаһаллар.
Хаһыаттар үлэһиттэрэ күнтэн күн оҕолуун алтыһар ньыманы тобулан, аймньылаахтык үлэлээн кэллилэр. Аныгы оҕо хараҕынан сирдэтинэн, олох суолталаах ис хоһоонун тиэрдэргэ саҥа ньымалары туттуу үксээтэ.
Ольга Семенова
"Кэскил" издательство салайааччыта
Оҕо сайдыытыгар төрөппүт өйө-санаата, учуутал билиини биэрэр кыаҕа сүҥкэн суолталаах. Маны сэргэ оҕо сылдьар ыырыгар, эргимтэтигэр баар дьон-сэргэ иитэр суолталааҕын өйдүөх кэриҥнээхпит. Биһиги редакияларбыт араас сылларга ити хайысхаҕа алтыспыт тарбахха баттанар дьонноохпут. Бу үлэ салгыы сайдарыгар уопсастыба бүттүүнэкыттыһара, үөрэх, наука үүннүүрэ-тэһиинниирэ наада.

Сардана Коврова
"Кэскил" оҕо издательствотын салайааччытын солбуйааччы, педагогическай наука кандидата
Хаһыаты, кэми кытта тэҥҥэ үүммүт юнкордар биһиги күннэтэ алтыһар дьоммут буолаллар. Ис эйгэ уонна тас эйгэ диэн араҥаны анаарар буоларга идэтийбит дьон санаатын истэн, уларыта тутуу, утумнааһын соруктарын дьүөрэлиир судургута суох алтыһыыны кэлэр көлүөнэҕэ тук курдук туттарар биһиги ытык иэспит.
Издательство коллективын ааттыттан тапталлаах хаһыаппытыгар араас сылларга үлэлээбит аҕа дьоммутун, юнкордары, учууталлары, доҕотторбутун истиҥник эҕэрдэлиибит. Кэлэр ыйдарга 85 сааспытын көрсөр араас тэрээһиннэрбитигэр алтыһыахпыт диэн эрэнэбит!